Słowniki motywów literackich

1. Chojdyńska, B., Vademecum maturzysty: język polski,  „Lynx-SFT”, Warszawa 1999, ISBN 83-88101-06-4
2. Dominik-Stawicka D., Język polski: vademecum maturalne 2009 , „Operon”, Gdynia  2008, ISBN 978-83-7461-559-4
3. Drabarek B., Falkowski J., Rowińska I. ,Słownik motywów literackich, Wydawnictwo Kram, Warszawa 2005
4. Dziurowa K., Język polski: literatura w motywach. Cz. 3. Wyd. 1, dodr. 1. Łódź 2005
   Jantos E., Słownik motywów literackich, Kraków 2006 
5. Józefczyk K., Zdasz maturę z języka polskiego: motywy literackie. Wyd. 1, rzut 9. Warszawa 2004 
6. Markiewicz A., Szkolny słownik motywów literackich. Białystok 2006 
7. Ratajczak W., Słownik motywów literackich, Warszawa 2003 
8. Sawinda-Dziadecka K., Sędziak B., M jak matura : motywy literackie : język polski. Cz. 1-2 Warszawa 2008
9. Kosiek T., Słownik motywów literackich : liceum, Kraków 2004
10. Stopka D., Nawrot A., Motywy literackie: ściąga : liceum, technikum. Cz. 1-2. Kraków 2004
11. Falkowski, Izabella Rowińska. - Wyd. 4, dodr. . -Warszawa : " Kram", 200 2, ISBN 83-86075-72-4
12. Kopaliński W., Słownik symboli, "Rytm", Warszawa, ISBN 83-88794-00-0
13. Leociak M., Romantyzm : przewodnik dla licealistów, „Stentor”, Warszawa 2004, ISBN 83-89315-20-3
14. Miłkowski T., Leksykon dzieł i tematów literatury polskiej: dla szkół podstawowych i średnich , „Książka i Wiedza”, Warszawa 1998, ISBN 83-05-13012-6
15. Miłkowski T., Leksykon dzieł i tematów literatury polskiej: dla uczniów gimnazjów i liceów / „Książka i Wiedza”, Warszawa 2003, ISBN 83-05-13012-6
16. Niemczyńska M., Język polski 2 : człowiek w świecie wartości : podręcznik dla liceum ogólnokształcącego : zakres rozszerzony, "Operon", Gdynia 2003, ISBN 83-7390-108-6
17. Nosowska D., Słownik motywów literackich, Wydawnictwo Park, Bielsko-Biała 2006
18.  Pytasz M., Szkolny słownik literatury polskiej XX wieku „Videograf II”, Katowice 1998, ISBN 83-7183-067-X
19. Zbytniewska K. Red. Średniowiecze: przewodnik dla licealistów, „Stentor”, Warszawa 2003, ISBN 83-89315-06-8
20. Ziębik K.,  Młoda Polska: przewodnik dla licealistów, „Stentor”, Warszawa 2006, ISBN 83-89315-08-0
21. Żmichowska B. , Pozytywizm: przewodnik dla licealistów
22. Żmichowska B.,  Barok: przewodnik dla licealistów, „Stentor”, Warszawa 2006, ISBN 83-89315-58-0

Dziecko istota bezbronna czy mały buntownik

Literatura podmiotu:

• Jan Parandowski - Mitologia (Romulus i Remus, Edyp)
• Biblia Tysiąclecia - Historia Mojżesza, rzeź niewiniątek
• Maria Dąbrowska, Noce i dnie
• Witold Gombrowicz, Ferdydurke
• Jan Kochanowski, Treny
• Maria Konopnicka, Nasza szkapa
• Jerzy Kosiński, Malowany ptak
• Zygmunt Krasiński, Nie-boska komedia
• Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod
• Eliza Orzeszkowa, Dobra Pani
• Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant
• Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej
• Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni

Literatura przedmiotu:

• Philippe Aries, Historia dzieciństwa, Gdańsk 1995
• Wendy Becket, 1000 arcydzieł, Warszawa 2001
• Drabarek Barbara, Jacek Falkowski, Izabela Rowińska, Szkolny słownik motywów literackich
• Maria Janion, Stefan Chwin, Dzieci,  Gdańsk 1998
• Irena Słońska, Dziecko w literaturze polskiej, Warszawa 1963

Ramowy plan wypowiedzi:

• Różne aspekty bezbronności dziecka
• Dziecko jako istota, której los kształtuje otoczenie,
• Dziecko w szczególny sposób narażone na niesprawiedliwość i nędzę
• Bezbronność dziecka jako wynik nieznajomości świata i ludzi
• Dziecko jako mały bubtownik
• Bunt dziecka ma sens, Przyczyny buntu, Jak przejawia się dziecięcy bunt

Motyw tańca śmierci (danse macabre) w literaturze i malarstwie

Literatura podmiotu:

• Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią
  
• F. Villon, Wielki Testament
• Z. Morsztyn, Emblemata
• H. Morsztyn, Światowa rozkosz

Literatura przedmiotu:

• Katalog z wystawy na Zamku Królewskim w Warszawie: Śmierć w kulturze dawnej Polski. Od średniowiecza do końca XVIII wieku
• J. Sławiński, Słownik terminów literackich
• J. Białostocki, Teoria i twórczość
• J. Huzinga, Jesień średniowiecza
• J. de Goff, Kultura średniowiecznej Europy
• F. Wizner, Słownik sztuk pięknych
• W. Kopaliński, Słownik symboli
• T. Michałowska, Średniowiecze
• A. Sajkowski, Barok
• J. Pelc, Zbigniew Morsztyn na tle poezji polskiej XVII wieku
• M. Prejs, Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian

Określenie problemu:

• definicja pojęcia dance macabre,
• zarys genezy popularności motywu

Argumenty:

• ewolucja wyobrażeń śmierci
• ewolucja przedstawień dotyczących tańca

Wnioski

• Społeczne skutki popularności motywu

Powstania narodowe - omów na wybranych przykładach z literatury i sztuki

Literatura podmiotu:

1. A. Mickiewicz, Reduta Ordona
2. E. Orzeszkowa, Gloria victis
3. W.S. Reymont, Rok 1974
4. J. Słowacki, Sowiński w okopach Woli
5. S. Wyspiański, Noc listopadowa
6. S. Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony...

Literatura przedmiotu:

• J. Borejsza, Piękny wiek XIX
• J. Jedlecki, Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują?
• Z. Stefanowska, J. Sławiński, Dzieło literackie jako źródło historyczne

Teza: Powstania narodowe są częstym tematem literatury polskiej.  Na pewno częstszym przed odzyskaniem niepodległości, ale aktualnym do dziś.

Powstanie Kościuszkowskie - 1794 rok:

• Juliusz Kossak - Portret Tadeusza Kościuszki
• W.S. Reymont - Rok 1974
• Juliusz Kossak - Bitwa pod Ostrołęką

Powstanie listopadowe - 1830 rok:

• A. Mickiewicz - Reduta Ordona
• S. Wyspiański - Warszawianka

Powstanie styczniowe - 1863rok:

• S. Żeromski - Rozdziobią nas kruki, wrony...
• A. Grottger - Schronisko
• E. Orzeszkowa - Gloria victis
• M. Gierymski - Patrol powstańczy - pikieta

Wnioski:

• Powstania przedstawiano w różny sposób, zarówno w obiektywny, jak i w mitologiczny. Przeważał ten ostatni. Niekiedy tworzono też ku pokrzepieniu serc.

Legenda Napoleona w literaturze i sztuce

Literatura podmiotu:

1. A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, Zielona Sowa, Kraków1995.
2. S. Żeromski, Popioły, Świat Książki, Warszawa 2000.
3. 3W. Łysiak, Szachista, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1980.

Literatura przedmiotu:

1. J. Baszkiewicz, Anatomia bonapartyzmu,  "Arche", Gdańsk 2003, s. 251-291.
2. S. Wrzosek, Historia i metafora. Epoka napoleońska w twórczości J.I. Kraszewskiego, H. Sienkiewicza i S. Żeromskiego, [w:] M. M. Drozdowski, H. Szwankowska (red.), O roku ów...: epoka napoleońska w polskiej historiografii, literaturze, sztuce i tradycji, Towarzystwo Miłośników Historii w Warszawie, s. 141-150.
3. S. Treugutt, Fascynacja Napoleonem, [w:] M. M. Drozdowski, H. Szwankowska (red.), O roku ów...: epoka napoleońska w polskiej historiografii, literaturze, sztuce i tradycji, Towarzystwo Miłośników Historii w Warszawie, s. 151-168.
4. M.K. Dziewanowski, Tworzenie legendy, [w:] tegoż, Napoleon Bonaparte: kochanek, polityk, mistrz propagandy, Atla 2, Wrocław 1998, s. 264-277.
5. B. Emchowicz, Pisarstwo białego kuglarza albo ABC Waldemara Łysiaka czyli Przewodnik po trzech literackich dekadach pisarza , "Ex libris", Warszawa 2002, s. 61-66, 234-237.
6. S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Kossakowie, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2005, s.71-74
7. F. Gambrelle, Jean-August-Dominique Ingres, Eaglemoss Polska, Siechnice 1999.
8. A. Dulewicz, Słownik sztuki francuskiej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986, s. 179-180.

Określenie problemu (teza):
 
Literatura i malarstwo jako środek Napoleona na zjednanie sobie mas i stanie się legendą.

Argumenty:

1.   Pan Tadeusz jako nasza epopeja narodowa kształtujące idealny wizerunek Napoleona
2.   Obraz legionistów walczących i cierpiących w Popiołach Żeromskiego
3.   Napoleon znienawidzony w Szachiście Łysiaka
4.   Obraz Grosa po raz pierwszy daje Napoleonowi sławę wśród mas
5.   Portret Cesarza Francji autorstwa Ingresa
6.   Odwrót Napoleona oczami Kossaka

Wnioski:

• Świadoma kreacja własnej legendy.
•  Wykorzystanie wszystkich możliwych środków wyrazu dla uczynienia siebie legendą jeszcze za własnego życia.
•  Różne kreacje Napoleona w literaturze i sztuce, ujmują wszystkie etapy jego życia jako legendy: narodziny, rządy i upadek.

Literackie podróże na przestrzeni dziejów. Omów funkcje motywu na wybranych przykładach literackich z różnych epok.

Literatura podmiotu:

1. Krasicki I., Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki,  Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2005.
2. Mickiewicz A., Sonety Krymskie, Czytelnik, Warszawa 1954.
3. Sienkiewicz H., Listy z podróży, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1995

Literatura podmiotu:

1. Bucelewicz J., Henryk Sienkiewicz, Wiedza Powszechna, Warszawa 1956.
2. Kubacki W., Z Mickiewiczem na Krymie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977.
3. Wieczorkiewicz A., Wędrowcy fikcyjnych światów: pielgrzym, rycerz, włóczęga, Słowo/Obraz, Gdańsk 1996.

Ramowy plan wypowiedzi:

Teza: Motyw podróży zmieniał się na przestrzeni dziejów literatury. Jego realizacje są różnorodne i zależne zarówno od czasu, w którym powstały, jak i od wyobraźni twórców.

Argumenty:

1. Literackie ujęcie motywu w powieści I. Krasickiego Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki - podróż edukacyjna
2. Literackie ujęcie motywu w Sonetach Krymskich A. Mickiewicza; motyw pielgrzyma - podróż jako tułaczka
3. Literackie ujęcie motywu w Listach z podróży do Ameryki H. Sienkiewicza - podróż, której celem jest poznanie nowych miejsc i ludzi

Wnioski:

• Przywołane utwory przywołują trzy realizacje motywu: edukacyjny, pielgrzyma-tułacza oraz kaznodzieja. 
• Ich różnorodność wynika z zainteresowań i doświadczeń pisarzy, a także tendencji dominujących w danej epoce. 
• Łączy je natomiast przywołanie toposu homo viator, czyli człowieka w podróży/lub tułaczce.

Materiały pomocnicze:

• Cytaty z omawianych utworów.
• Mapa Krymu obrazująca podróże Mickiewicza.
• Rycina z XIX wieku przedstawiająca krajobraz rdzennych mieszkańców Ameryki.

Etapy pisania prezentacji maturalnej

Sporządzając prezentację maturalną warto trzymać się określonego planu: